Sa gitna ng patuloy na pagtaas ng gastusin at hirap ng karaniwang pamilya, muli nang bumangon ang isang kontrobersyal ngunit malakas na hiling: tanggalin na ang real property tax, o kilala sa tawag na “amilyar.”
Kamakailan, si dating PACC Chair Greco Belgica ay muling nagpahayag ng kanyang matatag na posisyon laban sa taunang buwis sa lupa—at tinawag itong “hindi makatarungan” at “doble pang pasanin” sa mga Pilipinong legal nang may-ari ng sariling lupain.
“Bakit kailangan pa nating bayaran ang gobyerno sa lupa na atin nang legal na pagmamay-ari? Panahon na para itong tuldukan,” sabi ni Belgica sa isang pahayag na kumalat sa social media, kasama ang hashtag na #BuwaginAngAmilyar at #MamamayanMuna.
Ngunit sa kabila ng marigasng pagsuporta ng ilang sektor, ang amilyar ay hindi lamang tradisyon—ito ay batas.
Bakit May Amilyar? Narito ang Batas
Ang real property tax ay hindi imbensyon ng lokal na opisyales—ito ay nakasulat sa batas na pinirmahan pa noong 1991.
Sa ilalim ng Republic Act No. 7160, o ang Local Government Code, binigyan ng kapangyarihan ang bawat lungsod, bayan, at lalawigan na:
- Mag-assess ng halaga ng mga lupa, gusali, at iba pang real property;
- At singilin ang may-ari ng taunang buwis—karaniwan sa rate na 1% hanggang 2% ng assessed value.
Ang batas ay malinaw: ang amilyar ay pangunahing pinagkukunan ng pondo ng lokal na pamahalaan. Mula rito, nababayaran ang:
- Sweldo ng mga guro at health workers,
- Pagkukumpuni ng kalsada,
- Basura at serbisyong panlinis,
- Pati na rin ang lokal na programa laban sa krimen at kalamidad.
Bukod dito, ang 1987 Philippine Constitution mismo ang nagtatakda na ang mga lokal na pamahalaan ay dapat magkaroon ng “own sources of revenue.” Ang amilyar ay isa sa pinakamatibay na haligi nito.
May Mga Exemption—Ngunit Hindi Para sa Lahat
Mayroon mang ilang grupo na hindi pinagbabayad ng buong halaga ng amilyar, gaya ng:
- Senior citizens (sa ilalim ng ilang LGU ordinances),
- Mga magsasaka at maliliit na fisherfolk (kung ang lupa ay agrarian),
- At ilang non-profit o religious properties.
Ngunit para sa karaniwang may-ari ng bahay o lote sa urban o semi-urban na lugar, walang exemption—kailangan bayaran, kahit hirap na hirap ka na.
At dito sumisikat ang galit ng marami.
“Hirap Na Kami, Bakit Parating May Bayaran?”
Sa isang panayam ng Balitang Huli sa mga residente sa Quezon City, maraming nagsabi:
“Bayad na ako ng SSS, PhilHealth, buwis sa kita… tapos taun-taon pa akong singilin sa lupa na binili ko nang pera ko mismo? Parang ang gobyerno, hindi ka pa rin pagmamay-ari,” sabi ni Aling Nena, isang OFW na nagtayo ng maliit na bahay para sa pamilya niya.
Kasabay nito, ang pagtaas ng zonal value—lalo na sa mga urban na lugar—ay nagpapabilis ng pagtaas ng amilyar. Mula ₱1,000 lang dati, umabot na ng ₱10,000–₱20,000 taun-taon sa ilang subdivisions.
May Batas Na Para Alisin ang Amilyar?
Direktang sagot: Wala.
Hanggang ngayong 2025, walang batas ang naipasa sa Kongreso na nag-aabolish ng real property tax. May ilang panukala na inihain sa nakaraan—ngunit lahat ay nabigo sa committee stage.
Maging si Belgica man, kahit dating malapit sa Malacañang, hindi nakapagpatupad ng ganitong reporma noong siya’y nasa posisyon.
Ang totoo: ang pag-alis ng amilyar ay mag-iiwan ng malaking butas sa badyet ng bawat LGU. Ayon sa Department of Finance, ang real property tax ay kumakatawan sa halos 25% ng kabuuang kita ng mga lokal na pamahalaan.
Kung tatanggalin ito nang walang kapalit na pondo, maaaring gumuho ang serbisyong lokal—mula sa garbage collection hanggang sa barangay tanod.
Kaya Ano ang Solusyon?
Imbes na buwagin, maraming eksperto ang nagmumungkahi ng reporma:
- I-freeze ang amilyar sa low-income homeowners,
- Gawing transparent ang proseso ng assessment,
- At gamitin ang buwis nang mas responsable—kasama ang audit ng gastusin.
Gayunpaman, ang hiningi ng maraming Pilipino ay simpleng:
“Kung akin na, bakit kailangan kong patuloy na magbayad?”
Tanong na hanggang ngayon, walang sagot ang gobyerno—maliban sa isang bagay: bayaran mo, o mawawalan ka.
Balitang Huli, tapat at malakas—hindi nagtatago sa totoo, kahit masakit.
Abangan ang aming susunod na ulat: Sino ang mga lokal na opisyales na pinakamaraming kita sa amilyar—pero pinakamababa ang serbisyo?
#BalitangHuli #Amilyar #GrecoBelgica #RealPropertyTax #BuwaginAngAmilyar #MamamayanMuna #SerbisyongMakatarungan #PinoyNews2025
